Curriculum.nu
Het is alweer dertien jaar geleden dat de kerndoelen en eindtermen voor het Nederlandse onderwijs zijn vastgesteld. Het werd daarom tijd voor een herziening. Onder de noemer “Curriculum.nu” hebben zo’n 150 leraren en schoolleiders in ontwikkelteams voor negen verschillende leergebieden gewerkt aan de kern van dat wat leerlingen moeten leren.
Een van de leergebieden is Nederlands. Het nieuwe voorstel is op 10 oktober 2019 aan minister Slob aangeboden en sindsdien (maar eigenlijk ook daarvoor al) wordt er veel kritiek geuit op Curriculum.nu. Met name de werkwijze en het draagvlak blijken flink onder vuur te liggen. Dus hoog tijd om me er eens verder in te gaan verdiepen, en dan met name op het voorstel voor het PO voor wat betreft een belangrijke essentie van het leergebied Nederlands: het leren lezen.
Vol goede moed pakte ik het voorstel erbij dat in drie stappen uitgewerkt is. Stap 1 is een visie (de relevantie en de kern van het leergebied), in stap 2 zijn zeven grote opdrachten beschreven (de essentie van het leergebied) en in stap 3 vond ik de bouwstenen (essenties uitgewerkt naar kennis en vaardigheden). Dat was helder, ik zag daar wel een lijn in. En zo nieuwsgierig als ik ben, bladerde ik meteen door naar een van de belangrijkste grote opdrachten, namelijk “kinderen leren lezen”………………??
Tot mijn verbazing zat deze grote opdracht er niet tussen. Oké, dacht ik toen, ik moet anders gaan denken. Waar vind ik binnen de grote opdrachten “leren lezen” dan wel? Na even zoeken, zag ik dat de opdracht “leren lezen” in bijna alle andere opdrachten is verwerkt, namelijk “interactie en een rijk taalaanbod ten behoeve van taal- en denkontwikkeling”, “taalbewustzijn en taalleervaardigheden”, “doelgericht communiceren”, “kritisch (digitale) informatie verwerven, verwerken en verstrekken” en “leesmotivatie en literaire competentie”. Jullie snappen dat ik van de laatste grote opdracht erg blij werd, maar ik vroeg me tegelijkertijd ook af waarom “leesmotivatie en literaire competenties” een grote opdracht is en het leren lezen binnen andere opdrachten valt?
Ik riep mezelf tot de orde en vond dat ik alles eerst even nauwkeurig moest lezen, daarna kon ik er pas iets van vinden. Ik heb vervolgens alle grote opdrachten met bijbehorende bouwstenen bestudeerd. En daar las ik over leren lezen onder andere het volgende:
- “leerlingen ontwikkelen een sterke taalbasis door een rijk taalaanbod en uitgedaagde taalproductie, zowel mondeling, schriftelijk, digitaal als multimodaal (1e grote opdracht);
- “leerlingen leren welke taalleervaardigheden ze nodig hebben om talige activiteiten effectief uit te voeren. Ze leren (realistische) taalleerdoelen te stellen en effectieve (meta)cognitieve strategieën toe te passen om de gestelde taalleerdoelen te bereiken ” (2e grote opdracht);
- “bij doelgericht communicatie leren leerlingen steeds bewuster en steeds passender hun mondelinge, schriftelijke, digitale en multimodale communicatie af te stemmen op doel, publiek en taalgebruikssituatie. Ze leren spreken, gesprekken voeren, luisteren, kijken, lezen en schrijven via verschillende media” (5e grote opdracht);
- “leerlingen leren een kritische blik op de betrouwbaarheid, correctheid en bruikbaarheid van verschillende, soms tegenstrijdige bronnen. Ze leren informatie op waarde te schatten en hoofd- en bijzaken te onderscheiden”(6e grote opdracht);
- “het leergebied Nederlands werkt aan leesmotivatie en aan de ontwikkeling van literaire competenties”(7e grote opdracht).
De woorden begonnen te draaien en er werd een nogal stevig beroep gedaan op mijn leesbegrip. Het staat er volgens mij wel “kinderen leren lezen”, maar ik kan er niet zo goed mijn vinger op leggen waar het dan staat of heb ik er misschien toch overheen gelezen?
Ondertussen is het voorstel aangeboden aan de minister. Ik richt me daarom even tot de minister zelf. “Beste minister Slob, mag ik u adviseren om het ontwikkelteam van het leergebied Nederlands te vragen om “leren lezen” als belangrijke essentie van het vak expliciet te benoemen. Dat is volgens mij niet zo ingewikkeld. Zij kunnen daarvoor de laatste grote opdracht “Leesmotivatie en literaire competentie” veranderen in “Met plezier en succesvol leren lezen”. En (ach, ik ga nog een stapje verder) vraag dan meteen of ze daar dan de eerste grote opdracht van maken, gewoon omdat ik het dan gemakkelijker kan vinden ;-)”
Auteur: Mirjam Snel (november, 2019)